Η εξέγερση μετά την καλπονοθεία στο Ιράν το 2009

Στο μυαλό των περισσοτέρων από μας το Ιράν αποτελείται από φανατισμένους τρομοκράτες και γυναίκες ντυμένες με μπούρκα και περιορισμένα δικαιώματα. Στην πραγματικότητα όμως αν μελετήσει κανείς το παρελθόν του Ιράν θα ανακαλύψει έναν αρχαιότατο πολιτισμό, υπέροχους ανθρώπους και μια ταραγμένη ιστορία. (Μια περιήγηση στην σύγχρονη ταινία του Ιράν αποτελεί η εξαιρετική ταινία Persepolis, την οποία αξίζει να παρακολουθήσετε).

Το τελευταίο κεφάλαιο στην ιστορία του Ιράν άρχισε να γράφεται στις 13 Ιουνίου και ακόμα συνεχίζετε: Πρόκειται για την εξέγερση που ξέσπασε μετά την καλπονοθεία στις τελευταίες προεδρικές εκλογές της χώρας.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Υποψήφιοι ήταν ο Mahmoud Ahmadinejad, ο Mir-Hossein Mousavi, ο Mehdi Karroubi και ο Mohsen Rezai. Οι πρώτοι δύο εκπρόσωποι συγκέντρωναν σχεδόν όλα τα βλέμματα. Ο Ahmadinejad είχε ήδη εκτίσει 1 θητεία ως πρόεδρος του Ιράν και είναι γνωστός για τις συντηρητικές-δεξιές του απόψεις και την προσκόλλησή του στην τήρηση του Ισλαμισμού. Οι περισσότεροι Ιρανοί, και κυρίως οι νέοι κάτω των 35 οι οποίοι και αποτελούν το 60% του πληθυσμού της χώρας, δεν έμειναν ικανοποιημένοι από την διακυβέρνηση του Ahmadinejad. Επιθυμούσαν ένα πιο ελεύθερο και μοντέρνο καθεστώς, λιγότερο ρατσιστικό προς τις γυναίκες. Ήθελαν έναν ηγέτη πιο κοντά στο λαό του. Έτσι ο Mousavi έμοιαζε να είναι ο επόμενος πρόεδρος του Ιράν, αφού υποσχόταν πιο δημοκρατικές πολιτικές και μια πιο δίκαιη και εκσυγχρονισμένη διακυβέρνηση της χώρας.

Όμως, η περίοδος πριν τις εκλογές υπήρξε άσχημη για τους Ιρανούς: Σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία η καταπίεση προς τις γυναίκες αυξήθηκε, υπήρξαν συλλήψεις και απειλές προς τους ακτιβιστές και τις εθνικές μειονότητες και λογοκρισία.

Αποκορύφωμα αυτών των ενεργειών υπήρξε το αποτέλεσμα των εκλογών: Προς έκπληξη όλων των Ιρανών πολιτών ο Ahmadinejad επανεκλέγει πρόεδρος του Ιράν! Αμέσως ακούστηκαν ψίθυροι για καλπονοθεία, ενώ αρκετοί χαρακτήρισαν την επανεκλογή Ahmadinejad ως χούντα. Η βεβαιότητα για τον επηρεασμό των αποτελεσμάτων δεν πηγάζει μόνο από το λαϊκό αίσθημα, αλλά και από μελέτες διαφόρων διεθνών οργανισμών. Για παράδειγμα η εταιρεία ερευνών Chatham House που έχει τη βάση της στην Αγγλία δημοσίευσε ότι στο ένα τρίτο των κοινοτήτων του Ιράν ο Ahmadinejad θα έπρεπε να ψηφιστεί από όλους τους συντηρητικούς, όλους τους κεντρώους και όλους τους νέους ψηφοφόρους και επιπλέον να ψηφιστεί από το 44% των πρώην Ρεφορμιστών (δηλαδή των κυριότερων του αντιπάλων) για να ισχύουν τα πλαστά αποτελέσματα.

Το απόγευμα της 13ης Ιουνίου, μόλις ανακοινώθηκε το αποτέλεσμα των εκλογών, ο κόσμος ξεχύθηκε στους δρόμους, όχι για να πανηγυρίσει για τον Ahmadinejad, αλλά για να διαδηλώσει εναντίον του. Όσο περνούσαν οι μέρες οι διαδηλώσεις αυξάνονταν και σε ορισμένες απ' αυτές οι διαμαρτυρόμενοι χρησιμοποίησαν βία. Στις 15 Ιουνίου περισσότεροι από 3000 διαδηλωτές βρέθηκαν στους δρόμους και εκείνη τη μέρα ο Mousavi έκανε την πρώτη του εμφάνιση μετά τις εκλογές. Στις 18 Ιουνίου, μετά από έκκληση του Mousavi, 100000 άνθρωποι διαδήλωσαν ειρηνικά, κρατώντας κεριά εις μνήμην αυτών που χάθηκαν κατά την εξέγερση. Από τις 19 Ιουνίου ο Ανώτατος Ηγέτης του Ιράν Ayatollah Ali Khameini ανακοινώνει ότι οι διαδηλώσεις είναι παράνομες. Οι διαδηλώσεις δεν σταματούν, αλλά η προσέλευση είναι μειωμένη σε σχέση με πριν. Στα τέλη Ιουλίου όμως η φλόγα της εξέγερσης ξαναζωντανεύει, καθώς οι διαμαρτυρόμενοι ακολουθούν πλέον μεθόδους όμοιες με την παθητική αντίσταση του Gandhi: Τα αγαθά που διαφημίζονται από την ελεγχόμενη κρατική τηλεόραση μποϊκοτάρονται, όλες οι ηλεκτρικές συσκευές ανάβουν πριν αρχίσουν οι ειδήσεις με σκοπό να μην υπάρχει αρκετό ρεύμα για να μεταδοθούν και γίνονται αυθόρμητες, σύντομες συγκεντρώσεις στους δρόμους με σύνθημα "Θάνατος στο δικτάτορα!". Στην πρώτη γραμμή της εξέγερσης βρέθηκαν οι γυναίκες, αφού ζητούσαν να απαλλαχθούν επιτέλους από την αφόρητη καταπίεση του Ισλαμισμού. Σύντομα η εξέγερση έγινε γνωστή με τα ονόματα "Πράσινη Επανάσταση" και "Πράσινη Θάλασσα", γιατί το χρώμα της προεκλογικής εκστρατείας του Mousavi ήταν το πράσινο.

Αναμφίβολα το ισχυρότερο όπλο των διαδηλωτών είναι το internet. Το Ιράν διαθέτει την 3η μεγαλύτερη εθνική μπλογκόσφαιρα διεθνώς. Τα blogs και το twitter αποτελούν ένα τρόπο ενημέρωσης και προβολής απόψεων για τους εξεγερμένους Ιρανούς, ενώ φωτογραφίες και video δημοσιεύονται συνεχώς στο Flickr και το YouTube αντίστοιχα. Επίσης έγιναν επιθέσεις από hackers σε κυβερνητικά ιρανικά sites.

Φυσικά η κυβέρνηση Ahmadinejad δεν έμεινε απαθής. Επιβλήθηκε έντονη λογοκρισία στα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης. Φωτογραφίες, video και κείμενα που αναρτήθηκαν από τους εξεγερμένους στο internet διαγράφηκαν, η πρόσβαση στο internet διακόπτεται για αρκετές ώρες, ενώ κλείνει συχνά και το δίκτυο επικοινωνίας των κινητών τηλεφώνων. Παρ' όλα αυτά, οι τεχνολογικά καταρτισμένοι διαδηλωτές βρίσκουν τρόπους να εκφράζονται μέσω διαδικτύου. Λογοκρισία υπάρχει και στους παραδοσιακούς δημοσιογράφους, είτε αυτοί είναι Ιρανοί, είτε είναι ξένοι. Μάλιστα αρκετοί απ' αυτούς ανέφεραν ότι συνελήφθησαν και κακοποιήθηκαν βάναυσα στις κρατικές φυλακές.

Ο Ahmadinejad όμως έχει και αρκετούς ένοπλους συμμάχους. Οι γνωστές παραστρατιωτικές οργανώσεις Basij και Revolutionary Guard ελέγχονται από τον Ahmadinejad και τον Khameini και συνεχώς βγαίνουν στους δρόμους για να καταστείλουν τους διαδηλωτές. Χτυπούν ανελέητα όποιον βρουν μπροστά τους, ενώ δεν δίστασαν να εισβάλουν και στα πανεπιστήμια, όπου τραυμάτισαν σοβαρά τους εξεγερμένους φοιτητές. Υπολογίζεται ότι 50 με 100 άτομα πέθαναν μέχρι στιγμής. Το Σάββατο της 20ης Ιουνίου ήταν το πιο αιματηρό και έμεινε στην ιστορία ως το "Ματωμένο Σάββατο της Τεχεράνης".

Ανάμεσα στους νεκρούς της κρατικής καταστολής είναι οι Sohrab Aarabi, Naser Amirneja, Masoud Hashemzadeh και Mohammad Kamrani. Μεγαλύτερη όμως δημοσιότητα πήρε ο θάνατος της Neda Agha-Soltan. H εικοσιεννιάχρονη Neda παρακολουθούσε με τον πατέρα της τις διαδηλώσεις στο δρόμο, όταν ένας ελεύθερος σκοπευτής της Basij, χωρίς κανένα λόγο, την εκτέλεσε εν ψυχρώ. Το video της δολοφονίας της κυκλοφόρησε στο internet και ο θάνατος της Neda γέμισε τους διαδηλωτές με θλίψη, οργή και αποφασιστικότητα για αλλαγή. Εξάλλου Neda στη γλώσσα Farsi σημαίνει φωνή, η φωνή ενός ολόκληρου λαού που ζητά ελευθερία...

Οι διαδηλώσεις κατά την σύνοδο των G-20 στο Λονδίνο το 2009

Τα τελευταία χρόνια διάφορες οργανώσεις, αποτελούμενες από τους προέδρους των ισχυρών οικονομικά χωρών, έχουν θεσπιστεί. Σκοπός τους, όπως λένε τα ίδια τα μέλη τους, είναι να λύσουν σημαντικά προβλήματα του σύγχρονου κόσμου (οικονομία, κλιματικές αλλαγές, τρομοκρατία κλπ.). Οι γνωστότερες από αυτές τις οργανώσεις είναι οι G-20 (αποτελείται από τους προέδρους των 20 πλουσιοτέρων χωρών του κόσμου) και οι G-8 (αποτελείται από τους προέδρους των πλουσιοτέρων χωρών του Βόρειου Ημισφαιρίου).
Συχνά όμως οι συγκεντρώσεις αυτών των οργανώσεων αποτελούν κόκκινο πανί για τους αγανακτισμένους πολίτες και οδηγούν σε ειρηνικές, αλλά και βίαιες διαδηλώσεις. Γνωστό παράδειγμα είναι οι εκδηλώσεις βίας ενάντια στη σύσκεψη των G-8 στη Γένοβα της Ιταλίας το 2001, οι οποίες οδήγησαν στο θάνατο του Κάρλο Τζουλιάνι από ένα μπάτσο.
Οι διαδηλώσεις που έγιναν από τα τέλη Μαρτίου μέχρι τις αρχές Απριλίου του 2009 στο Λόνδινο ως αντίδραση για την εκεί συγκέντρωση των G-20 ήταν από τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις ενάντια στους G-20.
Οι αιτίες διαμαρτυρίας των διαδηλωτών στο Λονδίνο το 2009 ποικίλουν και καλύπτουν σχεδόν όλα τα σύγχρονα, πολυσυζητημένα προβλήματα της ανθρωπότητας (οικονομική κρίση, golden boys, πόλεμος ενάντια στην "τρομοκρατία", κλιματικές αλλαγές κ.ά.). Αυτό το ευρύ φάσμα θεμάτων ήταν αποτέλεσμα της συμμετοχής πολλών διαφορετικών οργανώσεων στις διαδηλώσεις. Μερικές από τις οργανώσεις που συμμετείχαν ήταν οι ακόλουθες:

• Put People First: Η πρώτη και μεγαλύτερη διαδήλωση που έγινε. Γύρω στα 35000 άτομα διαμαρτυρήθηκαν ειρηνικά για την ανεργία, την δικαιοσύνη και το περιβάλλον.
  

• G-20 Meltdown: Αυτή η οργάνωση δημιουργήθηκε αρχικά για τη σύνοδο των G-20 στο Λονδίνο. Στόχος της ήταν να δημιουργήσει ένα καρναβάλι έξω από την Τράπεζα της Αγγλίας και τα κατάφερε! Περίπου 5000 άνθρωποι βρέθηκαν έξω από την τράπεζα της Αγγλίας και διαμαρτυρήθηκαν κυρίως για την οικονομική κρίση.

• Climate Camp: Η κατασκήνωση με θέμα τα περιβαλλοντικά προβλήματα στήθηκε έξω από το European Climate Exchange στο Bishopsgate. Παρ' όλο που οι διοργανωτές είχαν όλες τις σχετικές άδειες και συμφώνησαν με την Scotland Yard η κατασκήνωση να διαρκέσει 24 ώρες, μετά από εξήμισι ώρες οι μπάτσοι περικύκλωσαν τους κατασκηνωτές και δεν επέτρεπαν σε άλλους ανθρώπους να μπουν στην κατασκήνωση.

• Alternative London Summit: Στο Πανεπιστήμιο του Ανατολικού Λονδίνου διαδηλωτές σκόπευαν να δημιουργήσουν μια Εναλλακτική Σύσκεψη των G-20. Τελικά το πανεπιστήμιο αρνήθηκε την έναρξη της σύσκεψης και αυτή έγινε στους κήπους του πανεπιστημίου με μία ώρα καθυστέρηση.
  

Εμένα πάντως μου προκάλεσε εντύπωση ο τρόπος με τον οποίο πήγαιναν στις διαδηλώσεις οι Άγγλοι. Αρκετοί απ' αυτούς ήταν μασκαρεμένοι, φορούσαν μάσκες του V από το V for Vendetta, του Boba Fett από το Star Wars, αστεία ροζ κουστούμια και στολές σαν τους Καβαλάρηδες τις Αποκαλύψεως.

Αν και οι περισσότερες διαδηλώσεις ήταν ειρηνικές η αστυνομία χρησιμοποίησε συχνά βίαια μέσα για να καταστείλει τους διαδηλωτές. Για παράδειγμα ζητήθηκε από όσους συμμετείχαν στην εκδήλωση της G-20 Meltdown να δώσουν τα στοιχεία τους στους μπάτσους. Όσοι αρνούνταν έμπαιναν στην κλούβα. Επίσης μπάτσοι εισέβαλαν σε καταλήψεις, όπου "έψαξαν" και συνέλαβαν ανθρώπους. Συχνά ειρηνικοί διαδηλωτές χτυπήθηκαν από τα γκλομπ των μπάτσων χωρίς λόγο. Αποκαλύφθηκε ότι μπάτσοι προβοκατόρικα παρέστησαν τους διαδηλωτές πετώντας πράγματα στους συναδέλφους τους με σκοπό να ξεκινήσουν επεισόδια. Ακόμη και η καταστροφή των 2 τραπεζών (Royal Bank of Scotland και HSBC) θεωρήθηκαν από κάποιους ως αστυνομική και δημοσιογραφική προβοκάτσια.
Θύμα της αστυνομικής βίας υπήρξε ο Άγγλος εφημεριδοπώλης Ian Tomlinson. Ο Tomlinson πέθανε από ακατάσχετη αιμορραγία. Αρχικά οι μπάτσοι αρνήθηκαν κάθε ανάμειξη. Τελικά, μέσα από video που κυκλοφόρησε η Βρετανική εφημερίδα Guardian, φαίνεται ότι ένας μπάτσος έσπρωξε και χτύπησε με το γκλομπ του το θύμα, ρίχνοντας το στο έδαφος. Αυτό επέφερε και το θάνατο του Tomlinson...